Poradnik BHP dla kobiet w ciąży

Dyrektywa nazywana „work-life balance ”ma na celu m.in. wsparcie rodziców i aktywację ojców, w związku z czym wydłuża ona dopuszczalny czas nieobecności w pracy po urodzeniu się dziecka. Urlop rodzicielski w 2023 r. jest przeznaczony łącznie dla obojga rodziców, a dodatkowo każdemu z nich przysługuje prawo do 9 tygodni urlopu. Tego przywileju nie można przenieść na drugiego z rodziców, co ma na celu zachęcenie ojców do większego zaangażowania w opiekę nad dziećmi.

Urlop macierzyński

Wymiar urlopu macierzyńskiego i urlopu na prawach urlopu macierzyńskiego Pracodawca ma obowiązek udzielić urlopu macierzyńskiego, który przysługuje matce oraz ojcu, w takim zakresie, w jakim nie wykorzystała go matka. Członek najbliższej rodziny matki dziecka może złożyć wniosek o urlop macierzyński.

Jest to możliwe w przypadku:

• śmierci matki (o część urlopu macierzyńskiego, przypadającą po dniu śmierci matki)
• porzucenia dziecka przez matkę
• kiedy matką jest pracownica z orzeczeniem o niezdolności do samodzielnej egzystencji
• gdy matka pracownica przebywa w szpitalu albo innym zakładzie leczniczym w rodzaju stacjonarnych i całodobowych świadczeń, kiedy ze względu na stan zdrowia nie może sprawować osobistej opieki nad dzieckiem.

Wymiar urlopu macierzyńskiego:

• 20 tygodni – urodzenie jednego dziecka
• 31 tygodni – urodzenie dwojga dzieci
• 33 tygodnie – urodzenie trojga dzieci
• 35 tygodni – urodzenia czworga dzieci
• 37 tygodni – urodzenie pięciorga i więcej dzieci.

Zasady wykorzystania urlopu

Pracownica w ciąży może wykorzystać maksymalnie 6 tygodni urlopu macierzyńskiego przed przewidywaną datą porodu. Po porodzie przysługuje jej urlop w niewykorzystanym wcześniej wymiarze.
Jeżeli pracownica nie korzystała z urlopu macierzyńskiego w ciąży, pierwszym dniem urlopu macierzyńskiego jest dzień porodu.Pracownica nie może się zrzec prawa do urlopu macierzyńskiego, może jednak
zrezygnować z jego części po wykorzystaniu 14 tygodni urlopu macierzyńskiego i wrócić do pracy

Przerwanie urlopu macierzyńskiego

Pracownica może przerwać urlop macierzyński, w momencie, jeżeli trafiła do szpitala albo innego ośrodka leczniczego, a stan zdrowia uniemożliwia jej sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem
pod warunkiem, że:

• wykorzystała wcześniej co najmniej 8 tygodni urlopu macierzyńskiego od dnia porodu
• część urlopu lub osobistą opiekę nad dzieckiem przejmie ojciec dziecka lub inny członek rodziny.

Urlop rodzicielski

Wydłużenie wymiaru urlopu rodzicielskiego i przyznanie jego nieprzenoszalnej części
każdemu z pracujących rodziców.

Nowe brzmienie art. 1821a§1 kp wskazuje, że wymiar urlopu rodzicielskiego wynosi:

• 41 tygodni (poprzednio 32 tyg.) w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie;
• 43 tygodnie (poprzednio 34 tyg.) w przypadku urodzenia dwojga lub więcej dzieci przy jednym porodzie.

Rodzice dziecka posiadającego zaświadczenie stwierdzające ciężkie i nieodwracalne
upośledzenie albo nieuleczalną chorobę zagrażającą życiu, mają prawo do urlopu w
wymiarze:

• 65 tygodni – w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie;
• 67 tygodni – w przypadkach porodu mnogiego.

Rodzice dziecka mogą korzystać z urlopu rodzicielskiego jednocześnie. Urlop rodzicielski można wykorzystać jednorazowo albo w max. 5 częściach, nie później niż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6 rok życia. Oznacza to, że rodzice mogą się dzielić wymiarem zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu rodzicielskiego (odpowiednio np. 32, 34 tygodnie) na dotychczasowych zasadach, a pozostałe dodatkowe 9 tygodni urlopu może wykorzystać tylko jedno z ubezpieczonych rodziców.

Przykład
Pracownica urodziła jedno dziecko, ma więc wspólnie z ojcem dziecka prawo do urlopu rodzicielskiego w wymiarze 41 tygodni. Przy czym, pracownica skorzystała z prawa do 32 tygodni urlopu rodzicielskiego, a ojciec dziecka ma zatem prawo do 9 tygodni urlopu i nie może przenieść tego prawa na matkę dziecka.

Praca w czasie urlopu rodzicielskiego

Pracownica lub pracownik podczas urlopu rodzicielskiego może wykonywać dla swojego pracodawcy pracę w wymiarze nie większym niż połowa etatu. Wówczas urlop rodzicielski otrzymuje na pozostałą część etatu.
Jeżeli pracownik – rodzic dziecka będzie łączył korzystanie z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy u swojego pracodawcy, to wymiar urlopu rodzicielskiego będzie ulegał wydłużeniu, nie dłużej jednak niż:

• 82 tygodni ‒ w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie
• 86 tygodni ‒ w przypadkach porodu mnogiego.

Urlop wychowawczy

Urlop wychowawczy wynosi łącznie do 36 miesięcy i co do zasady jest bezpłatny. Ewentualne świadczenia w postaci zasiłku wychowawczego otrzymują w czasie urlopu wychowawczego tylko pracownicy o niskich dochodach.
Urlop wychowawczy przysługuje pracownikowi z co najmniej 6-miesięcznym stażem pracy, do którego zalicza się także okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych, i można z niego korzystać do końca roku kalendarzowego, w którym dziecko skończy 6 lat.
Urlop może być wykorzystywany przez oboje rodziców jednocześnie i podzielony na maksymalnie 5 części, które ustala się na podstawie liczby wniosków o udzielenie urlopu. Każdy z rodziców ma wyłączne prawo do wykorzystania jednego miesiąca. Nie można przenieść tego prawa na drugiego rodzica.

Rodzicowi lub opiekunowi przysługuje pełne 36 miesięcy, jeśli:

• drugi rodzic dziecka nie żyje
• drugi rodzic dziecka został pozbawiony władzy rodzicielskiej albo jest ona ograniczona lub zawieszona
• dziecko ma jednego opiekuna.

Praca w trakcie urlopu wychowawczego

W czasie urlopu wychowawczego pracownik może pracować w twojej lub innej firmie, jeżeli nie wyłącza to możliwości sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem. W praktyce wykonywanie pracy w trakcie urlopu wychowawczego jest najczęściej ograniczone do części etatu

zdjęcie: Pixabay