Nowelizacja Kodeksu pracy – ochrona przed czynnikami reprotoksycznymi
Od 29 czerwca 2024 r. wchodzi w życie nowelizacja Kodeksu pracy, która wprowadza istotne zmiany w zakresie ochrony zdrowia pracowników, rozszerzając katalog czynników szkodliwych o czynniki reprotoksyczne. Poniżej znajdują się kluczowe informacje dotyczące zmian, definicji, grup narażonych oraz nowych obowiązków pracodawców.
Zmiany w Kodeksie pracy
Nowelizacja polega na zmianie art. 222 Kodeksu pracy (k.p.), który dotychczas mówił o ochronie przed substancjami rakotwórczymi i mutogennymi. W nowym brzmieniu katalog ten rozszerza się dodatkowo o substancje chemiczne, ich mieszaniny, czynniki lub procesy technologiczne o działaniu reprotoksycznym, które mogą wpływać szkodliwie na rozrodczość.
Definicja czynników reprotoksycznych
Czynniki reprotoksyczne to substancje oraz mieszaniny, które mogą powodować nieodwracalne zmiany i wywierać niekorzystny wpływ na funkcje seksualne, płodność u mężczyzn i kobiet oraz na rozwój potomstwa. Mogą one prowadzić do zaburzeń takich jak:
- Zaburzenia płodności
- Wady wrodzone
- Problemy w przebiegu ciąży
- Zmiany hormonalne
Przykłady substancji reprotoksycznych:
- Metale i ich związki (ołów, kadm, chrom, nikiel, kobalt, rtęć, metylortęć)
- Związki boru (tritlenek diboru, kwas borowy, borany)
- Tlenek węgla
- Niektóre pestycydy i biocydy
- Ftalany
- Rozpuszczalniki organiczne (np. etanol, 2-metoksyetanol, 2-etoksyetanol)
- Formamid
- N-metylopirolidon, N-etyloirolidon
- Imidazol i jego pochodne (np. 4-metyloimidazol)
- Dimetyloformamid
Grupy pracowników najbardziej narażone na działanie czynników reprotoksycznych
Na działanie substancji reprotoksycznych najbardziej narażeni są pracownicy zatrudnieni przy:
- Produkcji i stosowaniu pestycydów
- Produkcji i przetwórstwie tworzyw sztucznych
- Przemyśle gumowym, farmaceutycznym, metalurgicznym, chemicznym
- Branży kosmetycznej
- Budownictwie
- Placówkach ochrony zdrowia
- Warsztatach samochodowych
- Zakładach fryzjerskich i kosmetycznych
Nowe obowiązki dla pracodawców
W wyniku zmian w Kodeksie pracy, pracodawcy będą mieli obowiązek:
- Rejestrowania prac w warunkach narażenia: Pracodawcy muszą rejestrować wszystkie rodzaje prac narażonych na działanie substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym, mutagennym lub reprotoksycznym.
- Prowadzenia rejestru pracowników: Pracodawcy muszą prowadzić rejestr pracowników zatrudnionych przy pracach narażonych na ww. czynniki.
- Monitorowania stanu zdrowia pracowników: Regularne badania lekarskie pracowników zatrudnionych w warunkach narażenia.
- Stosowania środków prewencji: Wdrożenie środków ochrony zbiorowej i indywidualnej w celu minimalizacji narażenia na czynniki reprotoksyczne.
- Zgłaszania do odpowiednich organów: Informowanie Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego i Państwowej Inspekcji Pracy o występowaniu substancji o działaniu rakotwórczym, mutagennym i reprotoksycznym.
Praktyczne zalecenia dla pracodawców
Aby spełnić nowe wymogi prawne i zapewnić odpowiednią ochronę zdrowia pracowników, pracodawcy powinni:
- Identyfikacja substancji reprotoksycznych:
- Przegląd używanych materiałów i konsultacja z dostawcami.
- Regularna ocena ryzyka:
- Systematyczna ocena ryzyka zawodowego z uwzględnieniem aktualnych przepisów i wytycznych.
- Eliminacja narażenia:
- Jeśli możliwe, eliminacja czynników reprotoksycznych lub zamiana ich na mniej szkodliwe substancje.
- Wdrożenie technicznych i organizacyjnych środków minimalizujących narażenie (np. wentylacja, hermetyzacja procesów).
- Regularne badania lekarskie:
- Zapewnienie regularnych badań lekarskich pracowników.
- Regularne pomiary środowiska pracy:
- Dokumentowanie narażenia i wyników pomiarów.
- Szkolenia BHP:
- Regularne szkolenia pracowników na temat zagrożeń i środków ochrony.
- Instrukcje stanowiskowe:
- Opracowanie i udostępnienie szczegółowych instrukcji dotyczących bezpiecznego postępowania z substancjami reprotoksycznymi.
- Ochrona pracowników wrażliwych:
- Szczególna ochrona kobiet w ciąży i karmiących piersią, w tym przeniesienie na inne stanowisko w razie potrzeby.
- Procedury awaryjne:
- Opracowanie procedur awaryjnych na wypadek narażenia na substancje reprotoksyczne, w tym procedur pierwszej pomocy.
Podsumowanie
Nowelizacja Kodeksu pracy z 29 czerwca 2024 r. znacząco rozszerza zakres ochrony zdrowia pracowników, wprowadzając obowiązki związane z czynnikami reprotoksycznymi. Pracodawcy muszą podjąć szereg działań prewencyjnych i organizacyjnych, aby zapewnić bezpieczne warunki pracy, minimalizując ryzyko narażenia na te szkodliwe substancje.
