BHP przy narażeniu na pole elektromagnetyczne

Charakterystyka zagrożeń elektromagnetycznych

Oddziaływanie pola elektromagnetycznego, zarówno bezpośrednio na organizm człowieka, jak i na materialne środowisko pracy, może być przyczyną licznych zagrożeń bezpieczeństwa lub zdrowia pracowników, które mogą prowadzić zarówno do utrudnionego wykonywania pracy lub pogorszenia stanu zdrowia, jak i nawet do wypadków śmiertelnych.

Promieniowanie elektromagnetyczne zaliczane jest, obok m.in. hałasu, elektryczności, pyłów przemysłowych czy wibracji, do fizycznych czynników środowiska pracy.

W organizmie człowieka przebywającego w polu elektromagnetycznym występuje pole magnetyczne oraz zaindukowane pole elektrycznego, które indukują prądy elektryczne. Jest to bezpośrednie oddziaływanie pola elektromagnetycznego na człowieka.

W czasie, kiedy człowiek przebywa w polu elektromagnetycznym w jego organizmie mogą w związku z tym wystąpić następujące skutki biofizyczne:

• pobudzenie tkanki nerwowej lub mięśniowej (w przypadku oddziaływania pól o częstotliwościach nieprzekraczających kilku megaherców)
• wzrost temperatury tkanek (w przypadku oddziaływania pól o częstotliwościach mega- lub gigahercowych) (rys. 2)
• jądrowy rezonans magnetyczny
• zjawisko magnetohydrodynamiczne
• oddziaływanie na procesy przemiany wolnych rodników.

Prądy indukowane mogą zakłócać pracę organizmu na skutek zaburzenia naturalnych procesów elektrofizjologicznych w komórkach nerwowych lub mięśniowych, a wzrost temperatury tkanek może wywołać uszkodzenia termiczne różnego stopnia i rozległości, które mogą wystąpić zarówno na powierzchni ciała, jak i wewnątrz – zależnie od częstotliwości promieniowania. 

Poruszanie się w polu magnetostatycznym wywołuje przepływ w organizmie prądów zaindukowanych może powodować takie odczucia jak: 

• zawroty głowy
• nudności
• utrudnioną koordynację wzrokowo-ruchową.

Badania wskazują, że do możliwych odległych skutków oddziaływania pola elektromagnetycznego, należy zaliczyć:

• zaburzenia układu nerwowego
• zaburzenia układu sercowo-naczyniowego
• zaburzenia układu odpornościowego
• procesy nowotworowe
• dolegliwości subiektywne, takie jak: bóle głowy, zmęczenie, zaburzenia pamięci.

Środki ochrony w pole elektromagnetycznym

 Pracodawca został zobligowany do dostosowania środków ochronnych do charakterystyki przestrzeni pracy i urządzeń, jakie są eksploatowane, rozpoznanych źródeł pola-EM i zakresu ich użytkowania, rodzaju wykonywanej pracy oraz rodzaju, częstotliwości i poziomu pola-EM.

Praca w tzw. narażeniu kontrolowanym jest możliwa, jeżeli:

• pracownik posiada aktualne orzeczenie lekarskie dopuszczające go do pracy w narażeniu na działanie pola – EM,
• przeprowadzono rozpoznanie i ocenę zagrożeń elektromagnetycznych w przestrzeni pracy,
• rozpoznane zagrożenia elektromagnetyczne zostały wyeliminowane lub ograniczone przez stosowanie środków ochronnych,
• narażenie na pole-EM jest okresowo oceniane,
• odpowiednio oznakowano zasięgi przestrzeni pola-EM stref ochronnych oraz rodzaje występujących tam zagrożeń elektromagnetycznych,
• uwzględniono specyficzne ograniczenia dotyczące oddziaływania pola-EM na osoby szczególnie chronione,
• rozmieszczono stanowiska pracy w sposób ograniczający narażenie,
• pracujący i osoby potencjalnie narażone zostali poinformowani o rozpoznanych zagrożeniach elektromagnetycznych i zapoznani z zastosowanymi środkami ochronnymi.