Zagrożenie porażeniem prądem elektrycznym

Powszechne stosowanie urządzeń zasilanych energią elektryczną niesie ze sobą różnego rodzaju zagrożenia zarówno dla człowieka jak i jego środowiska. Pracownik budowlany w swoim środowisku pracy ma do czynienia z wieloma urządzeniami elektrycznymi, które, jeśli są niewłaściwie użytkowane, stają się przyczyny wielu wypadków oraz chorób.

O zagrożeniach związanych z prądem oraz o zasadach bezpieczeństwa pracowników musi poinstruować kierownik budowy. Do obsługi i napraw urządzeń działających pod wysokim napięciem powinny być wyznaczone osoby z odpowiednimi uprawnieniami. 

Sprzęt i narzędzia

Największe zagrożenie stanowią urządzenia, którymi posługuj się pracowni a są one zasilane z sieci. Najbardziej niebezpieczne są urządzenia zasilane akumulatorowo.

 Pracownikowi nie wolno:

– używać narzędzi i maszyn elektrycznych, jeśli nie są one w pełni sprawne,

 – przenosić takich urządzeń, jeśli nie zostały odłączone od sieci,

 – podłączanie maszyn i urządzeń do niesprawnej instalacji elektrycznej,

– samemu naprawiać uszkodzonych narzędzi i urządzeń.

 

Podstawowe zasady bezpieczeństwa

• przeszkolenie pracowników w zakresie obsługi urządzeń elektrycznych,
• instalacja energii elektrycznej na budowie powinna być zaprojektowana przez uprawnionego do tego fachowca elektryka z uprawnieniami,
• stosowanie sprzętu i osprzętu instalacyjnych o stopniu ochrony co najmniej IP44, a urządzenia rozdzielcze o stopniu ochrony co najmniej IP43,
• instalacja i urządzenia elektryczne powinny być zabezpieczone ochronnym wyłącznikiem,
• stosowane przez pracownika przedłużacze powinny być wyposażone w zabezpieczenia termiczne lub zabezpieczenia nadprądowe,
• przewody elektryczne powinny być tak poprowadzone, aby nie były one narażone na przypadkowe uszkodzenia,
• urządzenia oraz sieć elektryczna na budowie powinny być utrzymywane we właściwym stanie technicznym i regularnie przeglądać oraz konserwować.

Działanie prądu elektrycznego na organizm ludzki może być bezpośrednie lub pośrednie.

Działanie bezpośrednie występuje wówczas, gdy przez ciało człowieka lub jego części popłynie prąd elektryczny, na skutek jednoczesnego dotknięcia przez człowieka dwóch punktów o różnych potencjałach elektrycznych. Prąd ten może wywoływać w organizmie ludzkim wiele zmian wynikających z działania cieplnego, oddziaływania na układ nerwowy oraz elektrolizy krwi i płynów fizjologicznych. Stan taki określa się terminem porażenie elektryczne.

Działanie pośrednie powoduje różnego rodzaju urazy spowodowane prądem elektrycznym, powstające bez przepływu prądu przez organizm człowieka.

 

Porażenia i oparzenia prądem elektrycznym najczęściej są spowodowane:

• wadliwą budową urządzeń
• pojawieniem się napięcia względem ziemi na metalowych częściach urządzeń i konstrukcjach nie będących zwykle pod napięciem
• nieprzestrzeganiem przepisów bezpieczeństwa pracy
• lekkomyślnością
• brakiem odpowiedniej wiedzy o zagrożeniach

 

Użytkowanie urządzeń elektrycznych może stać się przyczyną zagrożenia pożarowego na skutek:

• złego stanu izolacji elektrycznej
• nieprawidłowego użytkowania elektrycznych urządzeń grzewczych
• braku ostrożności przy spawaniu
• przeciążenia urządzeń, przy braku odpowiedniego chłodzenia
• używania w transformatorach, kondensatorach lub wyłącznikach palnego oleju mineralnego

Używanie wadliwych lub nieodpowiednich urządzeń elektrycznych w strefach zagrożenia wybuchem niesie niebezpieczeństwo wybuchu, który może również spowodować pożar.

Osoby przebywające przez dłuższy czas w pobliżu urządzeń generujących duże napięcie lub w pobliżu torów prądowych o bardzo dużych wartościach prądu są narażone na niebezpieczeństwo szkodliwego oddziaływania silnych pól elektrycznych i elektromagnetycznych.

Porażenie prądem elektrycznym jest bardzo niebezpieczne. Kontakt ze źródłem prądu elektrycznego może spowodować oparzenie skóry, utratę przytomności, zatrzymanie pracy serca, a nawet śmierć. Zazwyczaj krótkotrwała ekspozycja na prąd elektryczny o napięciu do 1 kV nie jest niebezpieczna dla życia; przedłużająca się ekspozycja może stać się przyczyną zgonu. Bardzo istotne w przypadku porażenia prądem elektrycznym jest natychmiastowe uwolnienie porażonego spod jego działania. Pamiętać przy tym należy, że osoba porażona prądem jest dla ratownika równie niebezpieczna jak samo źródło prądu.

 

W celu uwolnienia porażonego spod działania prądu elektrycznego o napięciu do 1 kV należy:

– wyłączyć napięcie właściwego obwodu elektrycznego,

– otworzyć właściwe łączniki lub wyjąć bezpieczniki z obwodu zasilania

– przeciąć lub zerwać przewody od strony zasilania odpowiednimi narzędziami

– zewrzeć przewody od strony zasilania

– wyjmować bezpieczniki mocy uchwytami przeznaczonych do tego celu.

 

Gdy żadne z przedstawionych rozwiązań nie jest możliwe, należy:

• odciągnąć porażonego od urządzenia pod napięciem odpowiednimi narzędziami
• zabezpieczyć porażonego przed upadkiem, gdy wyłączenie napięcia może spowodować taki upadek.

   W celu uwolnienia porażonego spod działania prądu elektrycznego o napięciu powyżej 1 kV należy postępować ściśle z zaleceniami wewnątrzzakładowymi.